สร้างปัญญาให้แก่จิต

       ปัญญาจึงเป็นหน้าที่ของเราจะสร้างขึ้นให้แก่จิตเอง  เมื่อจิตมีปัญญาและปัญญามีในจิต  ความสว่างของปัญญามีอยู่ที่จิตเต็มที่แล้วก็กำจัดความมืดบอดของจิตได้อย่างรวดเร็ว  ความสว่างของปัญญานั้นเป็นแสงสะท้อนเข้ามาสู่จิต  เพื่อให้จิตได้รู้เห็นตามความเป็นจริง  ความเป็นจริงในสัจธรรมเป็นอย่างไร  จิตก็จะรู้เห็นได้อย่างทั่วถึง  รู้เห็นทุกข์เป็นทุกข์  และรู้เห็นเหตุให้เกิดทุกข์คือตัณหาได้อย่างชัดเจน และรู้เห็นในสรรพสังขารทั้งหลายว่าไม่เที่ยงตามความเป็นจริง และรู้เห็นว่าร่างกายนี้ไม่มีตัวตน รู้เห็นเป็นสภาพธาตุ ๔ มีดิน น้ำ ลม ไฟ ที่รวมกันอยู่เป็นรูปเท่านั้น
      เมื่อจิตถอดจากร่างไปแล้ว  ธาตุทั้งสี่ก็ตั้งอยู่เป็นรูปไม่ได้  มีแต่จะแตกสลายจากกันไปตามธาตุเดิมเท่านั้น  เมื่อจิตรู้เห็นชัดอย่างนี้ ความยึดถือของจิตที่เคยยึดถือว่าร่างกายนี้เป็นตนเป็นเรา  ก็จะถอนออกมาทันที  เมื่อจิตถอนออกมาจากการยึดถือว่าร่างกายนี้ไม่ใช่เราจริงแล้วก็ชื่อว่าความเห็นของจิตเป็นความรู้เห็นที่ถูกต้อง  เมื่อจิตมารู้เห็นและถอนออกจากการยึดถือในตนได้แล้ว  จิตก็จะถอนออกจากการยึดถือสิ่งภายนอกทั้งหมด
      จะไม่มีสิ่งใดในโลกนี้เป็นของของเรา  ทุกอย่างก็เป็นเพียงธาตุที่อาศัยเท่านั้น  เมื่อธาตุทั้งหลายแตกสลายไป  ก็ไม่มีความเดือดร้อน  และไม่มีความทุกข์ภายในจิตแม้แต่น้อย  นี้ก็เพราะจิตมีปัญญาที่รู้รอบแล้ว  ไม่มีสิ่งใดในโลกนี้จะปิดบังอำพราง  จึงเป็น ญาณทสฺสนํ เป็นความรู้ที่สว่างอย่างทั่วถึง  ญาณทัสสนะนี้เป็นความรู้เห็นที่เป็นจริงในสัจธรรม  เป็นความรู้ที่ฝังอยู่ในส่วนลึกของจิต  ถึงจะอยู่อย่างไร  อยู่ที่ไหน  ในอิริยาบทใด  ญาณรู้ภายในจิตก็จะรู้รอบจิตอยู่ตอดเวลา  หรืออาจจะกำหนดจิตทำสมาธิให้จิตได้รวมเป็นเอกจิต เอกธรรม ก็รวมลงได้ง่าย 

หลวงพ่อทูล ขิปฺปปญฺโญ